Situationeel leiderschap mag geen excuus zijn!

Marcel van Wiggen

Als leidinggevende heb je misschien weleens gehoord van de term situationeel leiderschap. Het is gebaseerd op het leiderschapsmodel dat in de jaren 60 door Paul Hersey en Ken Blanchard is ontwikkeld. Dit model stelt dat effectief leiderschap afhangt van de specifieke situatie en de competentie en betrokkenheid van degenen die worden geleid. Het situationeel leiderschapsmodel moedigt leiders aan om flexibel te zijn in hun benadering, zich aan te passen aan de behoeften van individuele teamleden en aan veranderende omstandigheden.

Hoewel dit model uit de jaren 60 stamt, zit er nog zeker een kern van waarheid in. Bijzondere situaties vragen om specifiek leiderschap. Toen ik me van de zomer achter de schermen van een groot festival begaf, viel me op dat er sprake was van heel autoritair en directief leiderschap, waarbij vrijwel alle beslissingen door slechts een paar leiders werden genomen. De grote groep medewerkers vond dit overigens prima en hadden geen last van de korte instructies en bevelen. De reden hiervoor is vrij logisch. Zo’n groot festival vindt slechts één keer per jaar plaats en vrijwel niemand kan steunen op zijn ervaring en routine. De grote groep medewerkers begrijpen dat de coördinatie vanuit één punt moet komen en dat er in de hectiek van de dag geen tijd is voor discussies en overleg.

Dit type leiderschap (volgens de theorie S1 – instrueren) past dus bij deze bijzondere situatie, maar dat behoort toch echt tot de uitzonderingen. De meeste organisaties hebben producten of diensten die vaker dan één keer per jaar tot stand komen, waardoor medewerkers kennis hebben en capabel zijn om om te gaan met diverse omstandigheden. Een instruerende stijl van leidinggeven past niet in deze situatie en komt ook zeker de motivatie niet ten goede. Als je als ervaren medewerker autoritair wordt aangestuurd en weinig vrijheid voelt, daalt meestal de motivatie. Generatie Z die op dit moment de arbeidsmarkt betreedt, heeft hier zelfs nog meer last van.

Toch zijn er nog best veel leidinggevenden die de touwtjes strak in handen hebben en zich met de details benoemen. Ze hebben vaak de overtuiging dat het anders niet goed gaat komen. Dit is echter geen situationeel leiderschap, maar eerlijk gezegd slecht leiderschap. Als de werkprocessen repeterend zijn en medewerkers er al een tijdje werkzaam zijn, is er geen enkele goede reden om een directieve stijl te hanteren. Je kunt je dan niet verstoppen achter "de situatie vraagt erom!"

Als je dit herkent, is het van belang om jezelf even de spiegel voor te houden:

Zit je zo kort op de uitvoering van de taken, omdat je het fijn vindt om altijd controle en overzicht te houden, waardoor je het lastig vindt om los te laten?
Of heb je de afgelopen tijd erg weinig geïnvesteerd in het ontwikkelen van medewerkers en het bouwen van een team? En wanneer ga je hier dan wel de tijd voor nemen?

Natuurlijk zullen er soms situaties voorkomen waar deze manier van aansturing passend is. Bij eenmalige grote activiteiten of als er bijvoorbeeld brand is in het pand. Dan kunnen medewerkers het zelfs waarderen dat er iemand is die kordaat de leiding neemt. Maar dat zijn toch echt uitzonderingen. Als je wekelijks een directieve of instruerende leiderschapsstijl laat zien, is er echter iets anders aan de hand. Dan wordt het tijd om de eigen leiderschapsstijl tegen het licht te houden!

Herken je jezelf in bovenstaande vragen en wil je jouw leiderschap verbeteren? Wil je weten hoe je op een effectieve manier leiding geeft, medewerkers motiveert en jouw team beter laat presteren? Dit begint bij inzicht in gedrag en wat mensen beweegt.

In de training Effectief Leiderschap ga je aan de slag met het bewust en slim beïnvloeden van gedrag. Je ontdekt het belang van motivatie, confrontatie, waardering en communicatie en hoe je hier als leidinggevende effectiever in kunt zijn. Zo krijg je daadwerkelijk impact op de energie, betrokkenheid en het eigenaarschap van medewerkers!

Wil je jezelf ontwikkelen, maar wellicht op een ander vlak of op een andere manier, bijv. met persoonlijke coaching? Neem contact op met onze trainingsadviseur voor een vrijblijvend gesprek om jouw wensen te bespreken.